[Kargul]

.

Czas pandemii nie tylko zmusił wiernych do szukania w internecie duchowego wsparcia, ale także zintensyfikował działania kaznodziejów dobrze czujących się w wirtualnym świecie. Niestety, nie zawsze z pożytkiem dla wiernych.





ISTOCKPHOTO


Lockdown, przynajmniej na razie, został odwieszony. Wydaje się, że jest to dobry moment, aby nieco krytyczniej spojrzeć na poczynania współczesnych kaznodziejów. Odnoszę bowiem wrażenie, że ten newralgiczny wymiar posługi Kościoła, jakim jest przepowiadanie słowa Bożego, bywa przez wielu z nich traktowany instrumentalnie. Dzisiejsi kaznodzieje, dzięki internetowi zyskujący popularność i rozpoznawalność, nierzadko schodzą na manowce, ciągnąc za sobą nie zawsze świadomych tego słuchaczy.

 Co w ich przepowiadaniu może niepokoić?


Celebryci


Dzięki internetowi kaznodzieje stali się wszechobecni i wszechwiedzący. Nie ma miejsca, do którego by nie dotarli ze swoim przekazem, i nie ma tematu, na którym by się nie znali. Wielu z nich osiągnęło status celebrytów. W sieci nie tylko głoszą rekolekcje, ale także uczą gotowania i promują gry. Ich medialne projekty bywają nazywane ewangelizacją, ale niejednokrotnie nie mają z nią wiele wspólnego. W przekazie przede wszystkim eksponują siebie. Ich poglądy szczelnie wypełniają przestrzeń przepowiadania, spychając słowo Boże na dalszy plan. O wartości przekazu decyduje status głoszącego. Im więcej jego kanał ma subskrybentów, a strona FB lajków, tym jest on „wartościowszy”.

Uproszczona duchowość

Przekazom współczesnych kaznodziejów niejednokrotnie towarzyszy bardzo uproszczona wizja duchowości. Nauczający, w zależności od własnych fascynacji, odkryć czy upodobań, sugerują słuchaczom konkretne metody modlitewno-ascetyczne. Pomijając wolność wyboru, absolutyzują własne doświadczenia. To, co jest dobre lub skuteczne w ich życiu, staje się dla innych konieczne i niezbędne. Przypominam sobie reakcje uczestników rekolekcji prowadzonych przez jednego z bardziej znanych kaznodziejów.

Kiedy obwieściłem im, że w takich wydarzeniach nie uczestniczyłem i chyba nie zamierzam tego robić, zdziwili się, pogrozili mi palcem i powiedzieli, że dużo tracę. Nie pomogły tłumaczenia, że regularnie odbywam rekolekcje ignacjańskie, modlę się codziennie słowem Bożym itd. Dla nich byłem ignorantem, który nie chce doświadczyć „prawdziwej łaski”, cokolwiek miałoby to znaczyć.


Emocjonalne uzależnienie


Niezależnie od tego, czy duchowni prowadzą nauczanie w sieci, czy robią to w sposób tradycyjny, mają swoich wiernych wyznawców. Stałych słuchaczy i uczestników eventów łączą z nauczającymi silne więzi emocjonalne. Czasami możemy nawet mówić o uzależnieniu. Kaznodzieje, świadomi tego lub nie, wiążą ludzi ze sobą. Zainteresowanie ich nauczaniem u wielu odbiorców przekracza ramy fascynacji. Zdarzało mi się spotkać uczestników rekolekcji, którzy za charyzmatycznym księdzem jeździli od miasta do miasta, od parafii do parafii, zaliczając kolejne spotkania.

Słuchając ich świadectw, byłem pewien, że nie ma tutaj mowy o doświadczeniach duchowych, a chodzi o coraz silniejsze emocje. Opiekując się w parafii grupami modlitewnymi, zauważyłem, że uczestnicy eventów religijnych często nie odnajdują się w pracy formacyjnej. Codzienność wspólnoty, pozbawiona nadmiernych emocji, nie była dla nich atrakcyjna. Dlatego porzucali grupy formacyjne, a wybierali spotkania z charyzmatykami, którzy dostarczali im nowych wrażeń.


Niebezpieczny ekskluzywizm


Działalność wielu kaznodziejów cechuje swoisty ekskluzywizm. Wyraża się on w przekonaniu, że tylko oni głoszą prawdziwą naukę, a zbawienia można w pełni doświadczyć, podążając za ich radami. Nauczający, dystansując się od istniejących ruchów czy wspólnot, nie proponują drogi rozwoju, nie ma w ich przekazie wizji formacji zmierzającej ku dojrzałości chrześcijańskiej.

Kreują raczej własną duchowość, w której stają się najważniejszymi autorytetami. Czasami można odnieść wrażenie, że kaznodziejom nie tyle chodzi im o rozwój duchowy słuchaczy, ile o zatrzymanie ich przy sobie. W ten sposób adepci, upodobniając się do duchowego mistrza, stają się jego odbiciem, lustrem, a przez to jeszcze bardziej wiążą się z nim.


Bieguny przepowiadania


Nauczanie kaznodziejów cechuje zarówno otwartość, jak i rygoryzm. Jedni swobodnie poruszają się po wirtualnym świecie, a współczesną rzeczywistość traktują jako sprzymierzeńca, inni z kolei, z dużymi obawami patrząc na zachodzące przemiany, sugerują dystans, który pozwoli zachować wierzącym własną tożsamość. Kaznodziejscy rygoryści częściej sięgają do objawień prywatnych. Sugerując się wizjami nie zawsze zatwierdzonymi przez Kościół, nierzadko dokonują uproszczeń, wskazując gotowe rozwiązania i naiwne interpretacje aktualnych wydarzeń.

 Tak dzieje się np. w przypadku obecnej pandemii. W sieci można natknąć się na liczne, często sprzeczne ze sobą jej interpretacje. Religijne próby wyjaśnienia pochodzenia koronawirusa bywają irracjonalne. Kaznodzieje, wietrząc rozmaite spiski, pomijają wyniki badań, opinie specjalistów czy głosy naukowych autorytetów. Udzielają jednoznacznych odpowiedzi, argumentując w sposób tak naiwny, iż ośmieszają siebie i zniekształcają istotę wiary oraz Bożego objawienia.


Renesans pokuty


Ważnym wątkiem ich nauczania pozostaje wezwanie do pokuty. Pojawia się ono w kontekście obecnej pandemii, ale także przy innych okazjach. Pokuta bywa postrzegana jako antidotum na wszystkie bolączki człowieka i świata. W doktrynie kaznodziejów pokuta wyraźnie traci biblijny wymiar, a jej sens zostaje wypaczony. Jako główny motyw przepowiadania zajmuje miejsce zbawienia, które pozostaje centralną prawdą wiary chrześcijańskiej. Koncentrując się na kwestii pokuty, przepowiadający upodobniają się w swym nauczaniu do średniowiecznych milenarystów. Podobnie jak oni, stosują strach jako swoistą metodę pedagogiczną.

Nauczaniem próbują dyscyplinować słuchaczy. Tego rodzaju przekazy, wzmocnione proroctwami i przepowiedniami, stają się pożywką dla rozwoju lękliwej pobożności, w której kwestia zasługiwania i wizja karzącego Boga zajmują centralne miejsce.


Deprecjonowanie psychoterapii


Od lat mistrzowie duchowości, proponując drogę uzdrowienia wewnętrznego, sięgają do psychoterapeutycznych narzędzi. Wiedzą bowiem o tym, że w życiu człowieka są takie doświadczenia, które tylko w systematycznej terapii można zrozumieć, zaakceptować i przez nie przejść. W psychologach i terapeutach należy widzieć sprzymierzeńców, którzy służą fachową pomocą człowiekowi. Wierzący akceptujący własną historię życia będzie szukał dojrzałej formy duchowości. Nie da się zwieść kaznodziejom, którzy chcieliby nim manipulować. Może dlatego wielu z nich tak łatwo przychodzi krytykowanie psychoterapeutów. Postrzegają ich bowiem jako konkurentów.


Odzyskać siłę kerygmatu


Głoszenie słowa Bożego to newralgiczna posługa Kościoła. Dlatego każdy kaznodzieja powinien pamiętać, że w przepowiadaniu liczy się przekaz, a nie głoszący. Nawet najlepszy kaznodzieja nie może sobą zasłaniać kerygmatu. Ma opierać się na tym, co wiarygodne. Sięgać do objawienia i tradycji. Nie jest wyrocznią, tylko sługą Słowa. Nie musi się znać na wszystkim. Ma być przede wszystkim specjalistą od słowa Bożego. Jego misją jest ukazywanie żywego Boga, głębi wiary, a nie koncentracja na sobie.

Nie powinien więc sobą wypełniać przestrzeni nauczania. Niech nie zapomina także o rozumie. W jego przepowiadaniu nie może pojawiać się alternatywa: albo wiara, albo rozum, ale mają być obecne i wiara, i rozum. Są one niezbędne w misji głoszenia. Dobrze, żeby współcześni kaznodzieje o tym pamiętali. •


https://kosciol.wiara.pl/doc/6497952.Kaznodziejskie-manowce/2

.